Als ik aan Le Mystère des Voix Bulgares denk, denk ik aan hoe elk haar op mijn lichaam overeind gaat staan. Ik denk aan de rauwe, ongekende emotie die in mij opkomt als het Bulgaarse vrouwenkoor harmonieën zingt die voor het Westerse oor compleet ongekend zijn. Ik denk aan het Mysterie van Bulgaarse Stemmen. Maar in de AB was er geen spoor van mysterie te vinden.
In de jaren ’80 bereikte het gezang van een ongeveer twintigkoppig koor het Westen door een aantal opnames van Bulgaarse volksnummers. Door de komst van YouTube ontdekten artiesten en muziekliefhebbers het koor opnieuw in de 21ste eeuw. Dat de Bulgaarse dames nu de wereld rondreizen hebben ze te danken aan hun enorme cultstatus. De intrige in deze muziek is te vinden in de gestoorde harmonieën die de dames zingen. Alsof de luisteraar plots een artefact van een verre en ongekende cultuur opgraaft. De volksnummers klinken niet direct als muziek maar eerder als een gevoel of een emotie die we in het Westen niet direct kunnen koppelen aan iets wat we al kennen. Ik verheugde me op een podium vol dames in traditionele kledij die me zouden omwikkelen in gezang. Wat ik kreeg was een gegentrificeerd afkooksel.
De dames stonden zo ver achteraan op het podium als mogelijk was. Ervoor werd het podium opgevuld door een band met een beatboxer. Ik weet het, een beatboxer. De getalenteerde jongeman met een zwarte baseballpet en stoere armbewegingen voorzag het koor van gekke mondgeluidjes en vogelimitaties. Op een gegeven moment gaf hij een breakbeat-solo. Het koor stond er ongemakkelijk naar te kijken. Ik ook. Na een korte pauze, waarin een vrouw in een gekke rode hoed op me af kwam om de ongenummerde stoel terug te claimen die ze verliet om wat drankjes te consumeren aan de bar, werd het enkel erger. Een groteske gedaante betrad het podium. Ze is gehuld in een extravagant hemelsblauw kledingstuk met copieuze franjes en diamanten. Ze beweegt zich als een figuur in de Efteling. Het is Lisa Gerrard. Volgens Wikipedia is ze een belangrijk persoon in de neoclassical dark wave, de ethereal wave en de gothic rock. Ze is Australisch en heeft Ierse roots. Waarom ze zichzelf belachelijk maakt door de Bulgaarse taal met veel moeite te imiteren, is een raadsel voor mij. Haar stemgeluid maakt het geheel niet veel beter. Kate Bush van den Aldi. Haar kosmische ellenlange noten passen inderdaad goed bij foto’s van het heelal of van het noorderlicht maar ze passen niet zo zeer in de context van Bulgaarse volksliederen. Ze staat vaak pal voor de Bulgaarse dames. Ik kon meermaals niet zien wie er aan het zingen was door de gestoorde hoeveelheid tule die aan de outfit van Mevr. Gerrard hing. Op een gegeven moment stond ze een Bulgaarse solist te aanschouwen, net zoals iedereen in de zaal. Ze was dui-de-lijk bewogen door de performance, ik heb namelijk nog nooit iemand op zo’n ostentatieve wijze tranen zien wegvegen. Ik vraag me nog vaak af of ze er ooit van bekomen is.
Ik hoop dat het koor een grote smak geld gekregen heeft om hun ziel te verkopen en te touren als achtergrondzangeressen van Mevr. Gerrard. Het koor kwam quasi-nooit a capella aan bod. Er was altijd een begeleidend instrument, de volledige band die te luid stond in de mix, of Mevr. Gerrard die wilde tonen dat ze echt héél lange noten vol kon houden. Op een geven moment hielden Mevr. Gerrard en de beatboxer een competitie in wie het best een paradijsvogel na kon doen.
Alle kritiek ter zijde: Le Mystère des Voix Bulgares is een fenomenaal project. Ik raad iedereen aan om zich bekend te maken met de muziek want er zijn weinig dingen die nog zo puur klinken als hen. Het is dus ongelofelijk intriest om te zien dat ze zich zo gedwongen voelen om het Westerse oor tevreden te moeten stellen zodat hun gave bijna onhoorbaar is. Met pijn in het hart verliet ik woensdagavond de Ancienne Belgique. En Lisa Gerrard, ontsla in naam van mijn arme ogen je stylist op staande voet. (Carlo Croes)
